перевод Д. Смирнова-Садовского
Послание Джеймсу Смиту
1786
Дружба – таинственные узы души! Услада и основа нашей Жизни! Я многим тебе обязан! |
Роберт Блэр*
|
1.
Мой добрый Смит, воришка ловкий,
Поспоришь ты с любой воровкой,
Как овладел ты сей сноровкой?
Вот – ловкость рук!
5 Ты, верно, знаешься с чертовкой?
Иль чёрту – друг?
2.
А коль не вор, так значит – ворог, –
Пока всходил на твой пригорок,
Я башмаков стоптал штук сорок,
10 Ну, просто ад!
И босиком на свой задворок
Пилил назад.
3.
Шалунья старая – Природа
Тебя взяла из-под испода
15 И обозвав тебя, урода,
«Се – Человек»,
Назначила главою рода
Сплошных калек.
4.
Ох, как легко хватаем рифмы,
20 Воображенье заострив, мы,
Найдя в мозгу ещё извив, мы,
И без потуг,
Стихи, как будто рек разлив, мы
Рождаем вдруг.
5.
25 Рифмуют, чтоб позлить соседа,
Иль заработать для обеда,
Другие – чтоб попуще бреда
Нагородить,
А у меня иное кредо –
30 Так, почудить!
6.
Моя Судьба, дружок, запомни,
Дала кафтан, как решето, мне;
Она, хоть и сказать грешно мне, –
Дрянная мать,
35 Но остроумия зато мне
Не занимать!
7.
Пришёл мне как-то план занятный –
Испробовать станок печатный,
А мне твердят: «Неблагодатный,
40 Напрасный труд, –
Смотри, язык твой неопрятный
Вмиг оторвут!
8.
Бывали поважней поэты, –
Парнасским солнышком согреты,
45 Дельфийским лавром разодеты –
Не школяры!
Но их снесло теченьем Леты
В Тартарары!»
9.
Ну, что ж, тогда конец надежде!
50 И на хрена сей лавр невежде!
Пойду в изодранной одежде
Опять на луг,
Пусть слушают меня, как прежде,
Коса да плуг!
10.
55 Иду туда, забот не зная,
За хвост мгновенья не хватая,
Пока меня Судьба слепая
Не пришибёт,
В овраг беззвестный труп бросая, –
60 Пущай гниёт!
11.
Но говорить о трупах рано,
Ведь жизнь летит легко и рьяно,
Натянут парус, как мембрана,
Живей, вперёд,
65 И пусть по гребню океана
Нас вихрь несёт!
12.
Жизнь наша, как я понимаю,
Волшебная страна без краю,
Коль наслажденье выбираю, –
70 Часы бегут,
Жезлом чудесным превращаю,
Их в бег минут.
13.
Не упусти сей жезл чудесный, –
Ведь нам про старость всё известно,
75 Лет в сорок пять ты станешь пресный,
Смурной дохляк:
«Всё гнусно, всё неинтересно,
Везде – бардак!..»
14.
Придёт конец сей повестушке, –
80 Утихнут буйные пирушки:
Не алчешь ты ни пенной кружки,
Ни покутить,
Ни заглянуть к своей подружке
Любовь крутить.
15.
85 О жизнь! Как утром ты прекрасна!
Твои Мечты лучатся ясно;
Благоразумья – «Стой! Опасно!» –
Презрел ты писк
И, духом дерзок, ежечасно
90 Идёшь на риск!
16.
Несёшся ты подобно тучке,
И не страшишься нахлобучки,
Хватаешь розы за колючки,
И счастлив, плут,
95 Шутя: «Ужель до свадьбы ручки
Не заживут?»
17.
Хоть с детства ты труда не знаешь
Обед не нищенский съедаешь,
И вдоволь пьёшь ты, и зеваешь,
100 И рвёшь цветы,
И на садовника взираешь
С презреньем ты.
18.
Другой – в погоне за Судьбиной,
Трясёт Надеждой, как дубиной;
105 За шкирку, путь проделав длинный
Судьбу берёт,
Век доживая благочинный,
Как серый крот.
19.
А третий – на меня похожий,
110 Бедняга лишь с подмогой Божей
Шатается средь бездорожий,
Взад и вперёд, –
А после ни на что не гожий,
Судьбу клянёт.
20.
115 Увы! жизнь штука, непростая
Но лучше труд, чем стонов стая!
Судьба, как лунный серп, истая,
С небес умчит,
Но Бард поёт, слезу глотая,
120 И песнь звучит!
21.
Всё, баста – битый час пишу я!
Пора! – Молитву совершу я:
«О Небеса пока дышу я,
В любой стране,
125 Дай упоительный, прошу я,
Дар рифмы мне!
22.
Дай Лэрдам гуся заливного,
Барашка в качестве второго,
Пусть жир струится от жаркого
130 По бородам,
Дай виски для мастерового,
Чулки – для дам.
23.
Дай Демпстеру* ты титлов связку,
Дай Питту Младшему* подвязку,
135 Делам торговым дай подмазку –
Большой процент,
А мне дай юмора закваску
Чуток в презент!
24.
Дай мне, помимо острословья,
140 Овсяной кашки для здоровья,
Бифстек, а в годы бескоровья
Пустой бульон,
И Музу, чтоб у изголовья
Ласкала сон».
25.
145 Тревожным взором не шныряя,
Пониже оплеух ныряя,
Над Невезением паря, я
Пока дышу
И, прозой мир не засоряя,
150 Стихи пишу.
26.
А вы чья мысль полна расчёта,
Чьи шеи, как у бегемота,
Сердца – стоячее болото,
А жизнь – стена,
155 Для вас поэзия – блевота,
Ни на хрена!
27.
Всегда горды вы и надменны,
Скучны, безлики и степенны;
Напевы Барда вдохновенны
160 Для вас не впрок,
Мотивы ж ваши неизменны –
Как треск сорок.
28.
Скажу: серьёзны вы не в меру, –
Не попадись такому Сэру!
165 Являя истовую веру,
Блаженный взгляд,
Вы нас, поэтов, как холеру, –
Пинком под зад!..
29.
Вот и допел я песню, Джеми,
170 Когда уйти настанет время,
Пойдём мы с этими иль с теми, –
Решим мы там,
Что в Преисподней, что в Эдеме? –
Быть вместе нам!
| 1786. Перевод: 16 августа 2009, Сент-Олбанс
|
by Robert Burns
Epistle To James Smith
1786
Friendship, mysterious cement of the soul! Sweet'ner of Life, and solder of Society! I owe thee much --- |
Blair
|
1.
Dear Smith, the slee'st, pawkie thief,
That e'er attempted stealth or rief!
Ye surely hae some warlock-breef
Owre human hearts;
For ne'er a bosom yet was prief
Against your arts.
2.
For me, I swear by sun an' moon,
And ev'ry star that blinks aboon,
Ye've cost me twenty pair o' shoon,
Just gaun to see you;
And ev'ry ither pair that's done,
Mair taen I'm wi' you.
3.
That auld, capricious carlin, Nature,
To mak amends for scrimpit stature,
She's turn'd you off, a human-creature
On her first plan;
And in her freaks, on ev'ry feature
She's wrote the Man.
4.
Just now I've taen the fit o' rhyme,
My barmie noddle 's working prime,
My fancy yerkit up sublime,
Wi' hasty summon:
Hae ye a leisure-moment's time
To hear what's comin?
5.
Some rhyme a neebor's name to lash;
Some rhyme (vain thought!) for needfu' cash;
Some rhyme to court the countra clash,
An' raise a din;
For me, an aim I never fash;
I rhyme for fun.
6.
The star that rules my luckless lot,
Has fated me the russet coat,
An' damn'd my fortune to the groat;
But, in requit,
Has blest me with a random-shot
O' countra wit.
7.
This while my notion's taen a sklent,
To try my fate in guid, black prent;
But still the mair I'm that way bent,
Something cries, 'Hoolie!
I red you, honest man, tak tent!
Ye'll shaw your folly:
8.
'There's ither poets, much your betters,
Far seen in Greek, deep men o' letters,
Hae thought they had ensur'd their debtors,
A' future ages;
Now moths deform, in shapeless tatters,
Their unknown pages.'
9.
Then farewell hopes o' laurel-boughs
To garland my poetic brows!
Henceforth I'll rove where busy ploughs
Are whistling thrang;
An' teach the lanely heights an' howes
My rustic sang.
10.
I'll wander on, wi' tentless heed
How never-halting moments speed,
Till Fate shall snap the brittle thread;
Then, all unknown,
I'll lay me with th' inglorious dead,
Forgot and gone!
11.
But why o' death begin a tale?
Just now we're living sound an' hale;
Then top and maintop crowd the sail,
Heave Care o'er-side!
And large, before Enjoyment's gale,
Let's tak the tide.
12.
This life, sae far's I understand,
Is a' enchanted fairy-land,
Where Pleasure is the magic-wand,
That, wielded right,
Maks hours like minutes, hand in hand,
Dance by fu' light.
13.
The magic-wand then let us wield;
For, ance that five-an'-forty 's speel'd,
See, crazy, weary, joyless Eild,
Wi' wrinkl'd face,
Comes hostin, hirplin owre the field,
Wi' creepin pace.
14.
When ance life's day draws near the gloamin,
Then fareweel vacant, careless roamin;
An' fareweel chearfu' tankards foamin,
An' social noise:
An' fareweel dear, deluding Woman,
The joy of joys!
15.
O Life! how pleasant, in the morning,
Young Fancy's rays the hills adorning!
Cold-pausing Caution's lesson scorning,
We frisk away,
Like school-boys, at th' expected warning,
To joy an' play.
16.
We wander there, we wander here,
We eye the rose upon the brier,
Unmindful that the thorn is near,
Among the leaves;
And tho' the puny wound appear,
Short while it grieves.
17.
Some, lucky, find a flow'ry spot,
For which they never toil'd nor swat;
They drink the sweet and eat the fat,
But care or pain;
And haply eye the barren hut
With high disdain.
18.
With steady aim, some Fortune chase;
Keen Hope does ev'ry sinew brace;
Thro' fair, thro' foul, they urge the race,
And seize the prey:
Then cannie, in some cozie place,
They close the day.
19.
And others like your humble servan',
Poor wights! nae rules nor roads observin,
To right or left eternal swervin,
They zig-zag on;
Till, curst with age, obscure an' starvin,
They aften groan.
20.
Alas! what bitter toil an' straining ---
But truce with peevish, poor complaining!
Is Fortune's fickle Luna waning?
E'en let her gang!
Beneath what light she has remaining,
Let's sing our sang.
21.
My pen I here fling to the door,
And kneel, ye Pow'rs! and warm implore,
'Tho' I should wander Terra o'er,
In all her climes,
Grant me but this, I ask no more,
Ay rowth o' rhymes.
22.
'Gie dreeping roasts to countra lairds,
Till icicles hing frae their beards;
Gie fine braw claes to fine life-guards
And maids of honor;
And yill an' whisky gie to cairds,
Until they sconner.
23.
'A title, Dempster merits it;
A garter gie to Willie Pitt;
Gie wealth to some be-ledger'd cit,
In cent. per cent.;
But give me real, sterling wit,
And I'm content.
24.
'While ye are pleas'd to keep me hale,
I'll sit down o'er my scanty meal,
Be't water-brose or muslin-kail,
Wi' cheerfu' face,
As lang's the Muses dinna fail
To say the grace.'
25.
An anxious e'e I never throws
Behint my lug, or by my nose;
I jouk beneath Misfortune's blows
As weel's I may;
Sworn foe to sorrow, care, and prose,
I rhyme away.
26.
O ye douce folk that live by rule,
Grave, tideless-blooded, calm an' cool,
Compar'd wi' you - O fool! Fool! Fool!
How much unlike!
Your hearts are just a standing pool,
Your lives a dyke!
27.
Nae hair-brained, sentimental traces
In your unletter'd, nameless faces!
In arioso trills and graces
Ye never stray;
But gravissimo, solemn, basses
Ye hum away.
28.
Ye are sae grave, nae doubt ye 're wise;
Nae ferly tho' ye do despise
The hairum-scairum, ram-stam boys,
The rattling squad:
I see ye upward cast your eyes ---
Ye ken the road!
29.
Whilst I - but I shall haud me there,
Wi' you I'll scarce gang onie where ---
Then, Jamie, I shall say nae mair,
But quat my sang.
Content wi' you to mak a pair,
Whare'er I gang.
| 1786
|